Madina Wedding asoschisi cho‘ntagidagi $100 bilan o‘z biznesini qanday ochgani, biznes-reja namunasi qanday ko‘rinishda bo‘lishi va sohada faoliyat boshlash istagida bo‘lganlar uchun o‘z maslahatlarini Spot bilan o‘rtoqlashdi.
E’tibor bering: maqolada keltirilgan barcha ma’lumotlar faqat tanishish uchun berilgan. Raqamlar taxminiydir va individual holatga qarab farq qilishi mumkin.
Qanday qilib noldan shaxsiy agentlik ochish mumkin, event-biznesini yo‘lga qo‘yish uchun qancha mablag‘ zarur va qancha vaqtda u o‘zini qoplay oladi — “Spot” bu savollarga javoblarni “Madina Wedding” asoschisi Madina Umurzoqova bilan birgalikda ko‘rib chiqadi.
Hammasi qanday boshlangan?
Bugun butun hayotim to‘ylarni tashkillashtirish bilan o‘tayotgandek his qilaman, lekin doim ham bunday bo‘lmagan. O‘zlikni anglash va megapolis haqidagi orzular kelajagimni oldindan belgilab bergan. 1999-yili Samarqand davlat arxitektura va qurilish institutini tamomlaganimdan so‘ng, AQShga ketishga qaror qilganman.
Poytaxtda turli lavozimlarda, jumladan, marketologdan mehmonxona xodimigacha faoliyat yuritdim. So‘ngra, 2002-yilda biznes tadbirlarini tashkil etish bo‘yicha xizmat ko‘rsatadigan konsalting kompaniyasiga ishga joylashdim. Ushbu kompaniyadagi bir yarim yillik tajribam menga 2005-yilda doimiy hamkor mijozim Nodir Rasulev bilan birgalikda “Mercury Service” agentligini ochishga zamin yaratdi. Hozirgi kunda ham mazkur agentlikning hammuassisiman.
Oradan bir yil o‘tgach, mahalliy qiz bilan oila qurmoqchi bo’lgan nemis yigitining to‘yini o‘tkazish taklifi tushdi. Katta ishtiyoq va yuqori qiziqish bilan, homiladorlikning sakkizinchi oyida men uning taklifiga rozi bo‘ldim. Tadbir konsepsiyasini tushungan holda, qanday rejalashtirish kerakligini bilardim.
Keyin bilsam, to‘y kuni dekorativlar taqdim etadigan xizmatlar rejalashtirilmagan, guldastalar bilan bog‘liq muammolar, ovqatlanish esa tadbir boshlanganidan bir soat o‘tgach tugagan. Yaxshiyamki, yangi turmush qurganlarning sevgisi barcha xato va kamchiliklarga soya solib qo‘ydi. Bu voqeadan keyin men bir narsani angladim: hech qachon bunday mas’uliyatni o‘z zimmamga olmayman. Ammo u paytda bunday bo‘lmadi.
Kiritilgan investitsiyalar va foydaga chiqish
Kulguli tuyukishi mumkin, ammo men bu biznesimni cho‘ntagimdagi atigi $100 bilan boshlaganman (2008-yili). Biz hozirda joylashgan binolarni ijaraga olish taxminan $700-$800ga to‘g‘ri kelardi. Ammo, eng boshida bu pulni qayerdan olishni bilmasdim, lekin, muvaffaqiyatli rivojlanish, mehmonlarni qabul qilish uchun shaxsiy ofisim kerakligi aniq edi.
Shu sababdan, ijarachiga pulni uch oyga kechiktirishni taklif qildim, bu vaqt ichida esa oyoqqa turib olishim kerak edi. Bundan tashqari, ofis uchun jihozlar sotib olish va interyerini yaratishimiz zarur edi, chunki xona devorlari bo‘m-bo‘sh bo‘lgan.
O‘zbekistonda yil sayin nikohlar soni ortib bormoqda, shunga mos ravishda to‘y-hashamlarga bo‘lgan talab ham muttasil ko‘paymoqda. Afsuski, bu biznesning asosiy kamchiligi — mavsumiylikdir. Misol uchun, bahor, yoz va kuz faslining sentabr oylari eng faol davrlar hisoblanadi, qishda esa aksariyat hollarda kamchilikni tashkil etadi. Xizmat ko‘rsatishning o‘rtacha narxini hisoblash qiyin, chunki u to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘ylarning tarkibiy qismidagi xizmatlarga bog‘liq.
O‘rtacha oylik daromad oyiga $1000-$2000dan boshlanadi (mavsumiga qarab). Loyihaning o‘zini qoplash muddati kamida bir yilni tashkil etadi. Avvaliga, doimiy daromad yo‘qligiga qaramay, vaqt o‘tishi bilan jamoa katta hajmdagi loyihalar bilan ishladi, keyin esa biznes barqaror daromad olishni boshladi.
Hozirda to‘y va tadbirlarni tashkillashtiruvchi agentlik ochish uchun taxminiy hisob-kitob quyidagicha bo‘ladi:
| Obyekt | Summa (AQSh dollarida) |
| Binoni ijaraga olish | $700dan |
| Bino ta’miri | $6000dan |
| Jihozlar | $4000dan |
| Ofis uskunalari | $3000dan |
| Xodimlar ish haqi | $300−500 |
| Kommunal xarajatlar | $250−300 |
| Reklama | $1500dan |
Budjet va uni to‘g‘ri taqsimlash
15 yil davomida 1500dan ortiq to‘ylarni tashkillashtirdik va agar taklif qilingan tadbirlarning barcha spektrini oladigan bo‘lsak, bu ko‘rsatkich 3000dan oshadi. To‘y tadbirlari turli ko‘rinishda o‘tkazilishi mumkin, shuning uchun ham budjetga mehmonlar soni, tadbir konsepsiyasi va turmush qurayotgan yoshlarning xohish-istaklari ta’sir qiladi.
Biz har doim budjetni aniqlaymiz, chunki uni to‘g‘ri taqsimlash juda muhim. Shunga asoslanib, belgilangan mablag‘ga mos joy, pudratchi va konsepsiyani tanlaymiz. Doimo yoshlar baxti uchun hamma narsani amalga oshirish tamoyiliga amal qilamiz.
Marketing va reklama. Hozirda marketingga hech qanday pul sarflamaymiz. Bizning “Instagram” sahifamizni xodimimiz yuritadi, chunki muhitni his qilgan odamgina uning mazmun-mohiyatini yetkaza oladi. Odatda barcha vizual kontentlarni telefonimda suratga olaman va bunga professionallarning fotosuratlarini ham qo‘shamiz. Mashhurlikka erishish uchun eng yaxshi reklama — bu “sarafan radiosi”.
Raqobat va muvaffaqiyat sirlari. Bugungi kunda har ikkinchi odam o‘zini, to‘y tashkillashtiruvchisi bo‘la olaman deb hisoblaydi. Afsuski, to‘yni yaxshi o‘tkazish uchun musiqachilarni topish va bir nechta kichik masalalarni tartibga solish kifoya, degan fikr albatta noto‘g‘ri. Tashkilotning birinchi ishi ro‘yxatdan o‘tish bilan boshlanib, asal oyi bilan tugaydi.
Bu sohada o‘rganilishi kerak bo‘lgan jihatlar talaygina. Tashkilotchi dastlabki daqiqalardanoq mijozni, tadbir muhitini his qilishi, bo‘lib o‘tadigan barcha voqealarni ikki-uch qadam oldindan ko‘ra olishi, unda doimo B, hatto C rejalari ham tayyor turishi kerak.
Bular bilan bir qatorda, ahil jamoa, mas’uliyatni o‘z zimmasiga olish qobiliyati va stressga chidamlilik ham odamlar bilan ishlashishda muvaffaqiyatga erishish uchun eng zarur komponentlar hisoblanadi. Masalan, to‘ylardan birida kelin-kuyov ketishidan besh daqiqa avval elektr ta’minotida texnik nosozliklar yuzaga kelgan.Zalda jonli shamlar va ansambl ohanglari romantik muhit yaratdi, bu paytda esa bizning pudratchimiz butun shahar bo‘ylab 300 metr kabel izlash bilan ovvora edi.
Ayni paytda jamoam 5 kishidan iborat, ularning har biriga o‘z minnatdorchiligimni bildiraman. Boshlanishida faqat o‘zim faoliyat yuritdim, so‘ngra “Mercury Service” agentligidan bir necha yigitlar menga yordamga kelishgan.
Biz barcha ishlarning yarmini, ya’ni, dizayn va bezaklar, yorug‘lik, ovoz, to‘y tortini yaratish, musiqachilar, suratkash va videograflarni taklif qilishni autsorsing qilamiz. Shu bilan birga, hech qachon to‘ylarda tajriba o‘tkazmaymiz. Masalan, agar fotograf yollasak, men dastlab uni to‘y syomkasining beksteyjiga qo‘yaman va fotoxizmat uchun unga o‘z hisobimdan to‘layman.
Qiyinchiliklar va xatolar
Tashkilotchilik faoliyatida katta va muhim tadbirlardan keyin hissiy charchoq va ilhom yetishmasligi jiddiy holat sanaladi. Bizning ishimizdagi eng katta qiyinchilik, nazarimda, mijozlarning salbiy fikrlashi va agentlikka nisbatan ishonchning yo‘qligidir. Shubhasiz, barcha tashkiliy jihatlarni bekam-u ko‘st amalga oshirish va xizmat ko‘rsatish sifatini yaxshilash uchun har gal bor kuchimni ishga solaman.
Albatta, ba’zida kichik ko‘ngilsiz hodisalar ham bo‘lib turadi. Masalan, shirinlikning tushib ketishi va bezaklar qulashi, lekin, har doim bunday vaziyatlardan chiqish yo‘lini tezda topganmiz.
Faoliyatimiz davomida asosiy xatomiz boshqa yo‘nalishda ishlash ya’ni, enagalar va uy xodimlarini tanlashni yo‘lga qo‘yish bo‘lgan. Amaliyot shuni ko‘rsatdiki, to‘ydan so‘ng, yangi turmush qurganlar, odatda enaga yoki uy xizmatchisi uchun bizga kelishadi. Biz barcha nomzodlarni sinchkovlik bilan tanladik, biroq ayrim xodimlarimizning insofsizligi keyinchalik butun agentlik reputatsiyasiga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Shu tariqa, bu foydasiz biznesni tezda yopishga qaror qildik.
Qanday ro‘yxatdan o‘tish kerak
Biznesni yuridik ro‘yxatdan o‘tkazishda dastlab soliq idorasida ro‘yxatdan o‘tiladi. Har bitta faoliyatni rasmiy shaklda olib borish, har qanday vaziyatda ham tadbirkor foydasiga ishlaydi. Agentlikni tashkil etish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak:
- bankdan hisob raqamini ochtirish;
- hokimiyatda korxona guvohnomasini ro‘yxatdan o‘tkazish;
- muhr va rekvizit shtamplarini yaratish.
