Markaziy bank uch yilga mo‘ljallangan uchta — asosiy, muqobil va xatarli ssenariyni taqdim etdi.
Markaziy bank boshqaruvi 31-oktabrdagi yig‘ilishida “Pul-kredit siyosatining 2025-yil va 2026−2027 yillar davriga mo‘ljallangan asosiy yo‘nalishlari»ning konseptual loyihasini ma’qulladi. Bu haqda regulyator matbuot xizmati xabar berdi.
Tashqi va ichki sharoitlarning o‘rta muddatli istiqboldagi o‘zgarish trayektoriyalari, mavjud noaniqliklar va xatarlarning inflyatsiyaga ehtimoliy ta’sirlari asosida pul-kredit siyosatining kelgusi yillarga mo‘ljallangan asosiy yo‘nalishlari makroiqtisodiy rivojlanishning asosiy va muqobil ssenariylari asosida ishlab chiqildi.
Shu bilan birga, ehtimoli doim mavjud bo‘lgan inflyatsion xatarlarning kuchayishiga asoslangan xatarli ssenariy ham ko‘rib chiqildi.
Asosiy ssenariy
Asosiy ssenariyni ishlab chiqishda ichki va tashqi sharoitlar joriy sur’atlarda rivojlanishda davom etishining quyidagi shartlari inobatga olingan:
- global inflyatsiyaning pasayib borishi;
- jahonda iqtisodiy o‘sish sur’atlarining ijobiy va xalqaro bozorlarda xomashyo narxlarining nisbatan yuqori darajada saqlanib qolishi;
- mamlakatda investitsion talabning oshib borishi;
- tarkibiy o‘zgarishlar va islohotlarning faol davom ettirilishi.
Mazkur ssenariy doirasida YIMning real o‘sishi nisbatan qat’iy pul-kredit sharoitlari va fiskal konsolidatsiya ta’sirida 2025-yilda 5,5−6%, 2026-yilda 5,5−6,5%, 2027-yilda esa 6−6,5% atrofida bo‘lishi prognoz qilinmoqda.
Kelgusi yilda tartibga solinadigan narxlarning oshirilishi hamda oziq-ovqat inflyatsiyasining 2024-yildagi past baza ta’sirlari hisobiga inflyatsiyaning 5%lik target darajasigacha pasayishi 2026-yilning ikkinchi yarmida sodir bo‘lishi bo‘yicha asoslar yuzaga kelmoqda.
Targetga erishish muddatining uzaytirilishi joriy sharoitlar va inflyatsion omillar asosida umumiy makroiqtisodiy barqarorlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmagan holda inflyatsiyaning bosqichma-bosqich pasaytirib borilishini anglatadi.
Shu bilan birga, inflyatsiyaning monetar omillarini kamaytirishga va bazaviy inflyatsiyaning barqaror pasayuvchi trayektoriyasini ta’minlashga qaratilgan pul-kredit siyosati va makroprudensial siyosatining o‘zaro uyg‘un choralari kuchaytiriladi.
Muqobil ssenariy
Muqobil ssenariyni ishlab chiqishda joriy ichki sharoitlarning saqlanib qolishi va tashqi xatarlarning ortishi, jumladan quyidagilar inobatga olingan:
- global inflyatsiyaning uzoqroq muddat yuqori darajada shakllanishi;
- ayrim yirik iqtisodiyotlarda iqtisodiy faollikning sezilarli pasayishi;
- jahon iqtisodiyoti fragmentatsiyasining kuchayishi bo‘yicha xatarlarning ichki iqtisodiyotga salbiy ta’sirlari.
Bunda, tashqi xatarlarning iqtisodiy o‘sishga salbiy ta’sirlari yuqori bo‘lib, tashqi talabning pasayishidan ko‘riladigan iqtisodiy rivojlanishdagi yo‘qotishlarni kamaytirish va ichki talabni qo‘llab-quvvatlash asosan fiskal rag‘batlantirishlar hisobiga amalga oshirilishi nazarda tutildi.
Buning natijasida, iqtisodiy o‘sish sur’ati 2025-yilda 5−5,5%, 2026-yilda 5−6% doirasida shakllanishi, 2027-yilda esa 5,5−6,5%gacha tiklanishi taxmin qilinmoqda.
Muqobil ssenariyda iqtisodiy faollikning ma’lum darajada pasayishi va nisbatan qat’iy pul-kredit sharoitlarining saqlab qolinishi fonida umumiy inflyatsiya 2025-yilda 7−8%ga, 2026-yilda 6%ga yaqin bo‘lishi va 2027-yilning birinchi yarmida 5%lik targetigacha pasayishi kutilmoqda.
Ushbu ssenariy shartlari yuzaga kelgan taqdirda pul-kredit sharoitlarini asosiy ssenariyga nisbatan qat’iyroq shakllantirish, xususan, asosiy stavkani oshirish imkoniyatlari ham ko‘rib chiqiladi.
Xatarli ssenariy
Mazkur ssenariyda quyidagilar inobatga olingan:
- mintaqadagi iqlim o‘zgarishining ishlab chiqarish ko‘rsatkichlariga salbiy ta’siri;
- ishlab chiqarishning cheklanganligi sharoitida fiskal rag‘batlantirishlarning kuchaytirilishi;
- energiya resurslari taklifining talabga nomutanosib bo‘lishi hisobiga inflyatsiyani oshiruvchi taklif tomondan xatarlar ehtimolligi.
- Mazkur xatarlar ta’sirida umumiy inflyatsiya 2025-yilda 8−9%, 2026-yilda 7−8% atrofida shakllanishi va 5%lik targetga 2027-yilning oxirida yetishi kutilmoqda.
Bunda inflyatsion bosimlarni pasaytirish maqsadida Markaziy bankning asosiy stavkasi oshiriladi va pul-kredit sharoitlari qat’iylashtiriladi. Hukumat bilan inflyatsiyaga nomonetar omillar ta’sirini kamaytirish choralari faollashtiriladi.
Makroiqtisodiy rivojlanishning har qanday ssenariysi sharoitida ham pul-kredit siyosati choralari regulyatorning asosiy maqsadi bo‘lgan narxlar barqarorligini ta’minlashga, xususan, inflyatsiyani 5%lik targetigacha pasaytirish va ushbu darajada barqaror shakllanishiga qaratiladi, deya ta’kidlanadi xabarda.
Shu bilan birga, kelgusi yillarda pul-kredit siyosati choralari ta’sirchanligini oshirishda quyidagilar asosiy yo‘nalishlar hisoblanadi:
- pul-kredit siyosati qarorlarini iqtisodiyotga samarali transmissiyasini ta’minlash maqsadida operatsion mexanizm va banklararo pul bozorlari takomillashtirilsdi;
- qisqa muddatli prognozlash modellari qatori kengaytiriladi, o‘rta muddatli prognoz modellari parametrlari ko‘rib chiqiladi va joriy iqtisodiy reallikka muvofiqlashtiriladi;
- kreditlash faolligini muvozanatlashtirishda pul-kredit va makroprudensial siyosat choralarini o‘zaro muvofiqlikda qo‘llash faol davom ettiriladi;
- shaffof pul-kredit siyosati kommunikatsiyasini amalga oshirishda davom etadi hamda muloqot kanallarini kengaytirish va statistik ma’lumotlar ko‘lamini oshiradi.
Mazkur loyiha 20-noyabrgacha Markaziy bankning rasmiy sahifalarida e’lon qilinib, keng jamoatchilik muhokamasiga qo‘yiladi.
